Sergüzeşt- Özet ve İnceleme

SERGÜZEŞT

Romanın konusu; esir bir kızın yaşadığı aşk hikâyesi

Tema; dönem eserlerinde önemli bir yer kaplayan ‘’esaret’’.

Olay Örgüsü; Dilber, küçük yaşta Kafkasya’dan kaçırılarak İstanbul’a getirilmiş ve Harput sabık mal müdürü Mustafa Efendi’nin evine satılmıştır. Burada acımasız efendisinin türlü eziyetleri ile yüz yüze gelen genç kız, Mustafa Efendi’nin Erzurum’a tayini ile onun borçları karşılığı esir merkezine satılır. Dilber, buradan Asaf Paşa konağına cariye olarak alınır; bu konakta biraz olsun huzur içinde yaşar. Ne var ki konağın genç beyi Celal ile aralarında başlayan aşk, bir başka felaketi beraberinde getirir. ‘’ oğlunun bir cariye parçası ile evlendirmem’’ diyen konağın hanımı, Dilber’i gizlice bir kadın esirciye satar. Genç kızın bundan sonraki hayatı Mısır’da, zengin bir efendinin konağındadır. Bu adamın odalık teklifine şiddetle karşı çıkan cariye biraz da aşkına olan sadakatinden, yeniden acı dolu günler geçirir, konakta bir odaya kapatılır. Genç kızı için için sevmekte olan Cevher Ağa’nın yardımı ile konaktan kurtulmak üzereyken bu yaşlı adamın merdivenden düşmesi ve ölürken de kendisine aşkını ilan etmesi oldukça etkiler. Dilber, çektiği acıların etkisi, yeniden acımasız insanların eline düşme korkusu ve tedirginliği içinde hürriyeti, Nil’in sularında aramak üzere intihar eder.

 Kişiler;

Dilber; hakkında pek bir şey bilmiyoruz. Kafkasya’dan zorla kaçırılarak İstanbul’a getirilen ve değişik evlere satılan bir köledir. İşine de aşkına da sadıktır. Esaretten kurtulma fırsatı vardır ama kullanmaz sanki özgürlüğü bilmiyor gibidir. Duygusaldır romanda duygusal bir ortam oluşturur sonunda intihar eder.

Celal Bey; romanın ikinci önemli kişisidir. Yurt dışında resim eğitimi aldıktan sonra ülkesine ressam olarak geri döner. Model olarak kendisine dilberi seçer ve daha sonra âşık olur. Zenginlik içinde yaşam süren Celal Bey rahat bir ortamda yetişmiştir. Ailesi onu çevrelemiştir fakat fikirleri bakımından tezatlık gösterir Celal Bey modernisttir yapacağı evliliğe başkalarının karar vermesini saçma bulur.

Cevher; romanda dramatik unsuru perçinleyen kişilerden biridir. Trajik çizilmiştir harem ağasıdır. Dilber’e aşık olur, fakat söyleyemez kaçmasını yardımcı olur ölmek üzereyken itiraf eder.

Yardımcı kişiler;  esirci Hacı Ömer, Mustafa Efendi ve hanımı, Arap cariye Taravet, Asaf Paşa Zehra Hanım, Celal Bey’in amcası, Mısırlı zengin bir tüccar.

Mekan; Mustafa Efendi’nin konağı, yaşlı kadının evi, Asaf Paşa’nın Moda burnundaki evi Mısırdaki tüccarın konağı

Zaman; 19.yy tarihsel dilim.

Müşahit ve tanrısal bakış açısı