Namık Kemal-Hürriyet Kasidesi Çeviri ve İnceleme

Hürriyet Kasidesi

1. Beyit:

Görüp ahkâm-ı asrı münharif sıdk u selametten

Çekildik izzet ü ikbal ile bab-ı hükûmettenÇağın değer yargılarını doğruluktan ve samimiyetten sapmış görerek kendi arzumuz ve saygınlığımız ile devlet kapısından ayrıldık.Münharif-Sıdk: Tezat/Bab-ı Hükümet: Mecaz-ı Mürsel

2. Beyit:

Usanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten

Mürüvvet-mend olan mazluma el çekmez ianetten

Kendini insan bilenler halka hizmet etmekten usanmaz, mürüvvet sahibi olanlar zavallılara yardım etmekten kaçınmaz.

İanet-Hizmet: Tenasüp

3.Beyit:

Hakir olduysa millet şanına noksan gelir sanma

Yere düşmekle cevher sakıt olmaz kadr ü kıymetten

Eğer millet, hor görülmüşse onun şanına bir eksiklik geleceğini sanma; yere düşmekle cevher, değerinden özünden bir şey kaybetmez.Yere düşmekle cehver sakıt olmaz kadr ü kıymetten: İrsal-i Mesel ve Kinaye.

Yere düşmekle cehver : (Zulüm altında millet) : Teşbih/Kadr-Kıymet: Tenasüp

4.Beyit:

Vücudun kim hamir-i mâyesi hâk-i vatandandır

Ne gam rah-ı vatanda hak olursa cevr ü mihnettenVücudun mayası, vatan toprağıdır; bu vücut, acı ve sıkıntı içinde vatan yolunda toprak olursa, en küçük bir üzüntü duyulmaz.Hak: Tekrir/Gam-Cevr-Minnet: Tenasüp

Vücudun mayası - Vatan toprağı: Teşbih

5.Beyit

Muini zalimin dünyada erbab-ı denaettir

Köpektir zevk alan sayyad-ı bi-insafa hizmettenDünyada zalimin yardımcısı, aşağılık kimselerdir; insafsız avcıya hizmetten zevk alan ancak köpektir.Denaet-Köpek-Sayyad: Tenasüp

Köpektir zevk alan sayyad-ı bi-insafa hizmetten: İrsal-i Mesel ve Kinaye.

Zalimin yardımcısı-köpek: Teşbih/Hizmetten zevk alan-köpek: Teşbih

6.Beyit

Hemen bir feyz-i baki terk eder bir zevk-i faniye

Hayatın kadrini âli bilenler hüsn-i şöhrettenHayatın değerini şöhretin güzelliğinden üstün tutanlar ile geçici zevklere ebedî feyiz tercih edilir.Fani-Baki: Tekrir/Bir kelimesi her beyitte tekrarlandığı için: Tekrir

7.Beyit

Nedendir halkta tul-i hayata bunca rağbetler

Nedir insana bilmem menfaat hıfz-ı emanetten

İnsanlarda hayatın uzamasına bunca düşkünlük nedendir; insan emaneti koruyacağı yerde ondan niçin menfaat bekler?Nedendir-Nedir: İstifham

8.Beyit

Cihanda kendini her ferdden alçak görür ol kim

Utanmaz kendi nefsinden de ar eyler melamettenKişi dünyada herkesten kendini alçak görür, ayıplanmaktan kaçınır, fakat kendi nefsinden utanmaz.Utanmak-Ar eylemek: Tenasüp

9.Beyit

Felekten intikam almak demektir ehl-i idrake

Edip tezyid-i gayret müstefid olmak nedamettenAkıllı ve bilinçli olanların, yaptıklarından pişman olup çalışmalarını artırması ve bunlardan ders alması, felekten intikam almak demektir.

10.Beyit

Durup ahkâm-ı nusret ittihad-ı kalb-i millette

Çıkar asar-ı rahmet ihtilaf-ı rey-i ümmettenBaşarının, üstünlüğün değeri, milletin gönül birliğinde durur; koruma ve kollama eserleri ise ümmetin düşüncesinin çarpışması ile çıkar.İttihad-İhtilaf: Tezat

11.Beyit

Eder tedvir-i âlem bir mekînin kuvve-i azmi

Cihan titrer sebat-ı pay-ı erbab-ı metanettenİktidar sahibi bir kişinin azim gücü, dünyanın bir düzene girmesini sağlar; metanet sahibi kişilerin ayaklarını sağlam basması ile cihan titrer. Âlem-Cihan: Tenasüp/Azim-Metanet: Tenasüp/Cihan:(Korkak insan)Açık İstiare Cihana verilen insani özellikler ile: Teşhis

12.Beyit

Kaza her feyzini her lutfunu bir vakt için saklar

Fütur etme sakın milletteki za'f u betaettenKader, her feyzini, her lütfunu bir zaman için saklar; milletteki gevşeklikten, zayıflıktan sakın korkma!

Za'f-Betaet: Tenasüp/Her: Tekrir/Kader : ( Feyz ve lütufları içinde saklayan bir insan ) Kapalı İstiare

13.Beyit

Değildir şîr-i der-zencire töhmet acz-i akdamı

Felekte baht utansın bi-nasib- erbab-ı himmettenZincire vurulmuş aslana ayaklarının güçsüzlüğü töhmet değildir; bu dünyada nasipsiz himmet sahiplerinden talih utansın.Zincirlere vurulmuş aslan:(Millet)Açık İstiare/Talih-Nasip: Tezat/Talih utansın: Teşhis

14. Beyit

Ziya dûr ise evc-i rif'atinden iztırâridir

hicâb etsin tabiat yerde kalmış kabiliyettenIşık yüksekliğin doruğundan uzaksa çaresizliktendir; tabiat yerde sürünen kabiliyetten utansın.Işık çaresizliktendir: Teşhis/Tabiat utansın: Teşhis/Kabiliyet : (Yerde sürünen bir canlı) : Kapalı İstiare

15.Beyit

Biz ol nesl-i kerîm-i dûde-i Osmaniyânız kim

Muhammerdir serâpâ mâyemiz hûn-ı hamiyettenBiz o Osmanlılar boyunun ulu soyundanız; mayamız, bütünüyle şehadet kanıyla karılmıştır.Maya-Boy-Soy: Tenasüp/Baş-Ayak: Tezat

16.Beyit

Biz ol âl-i himem erbâb-ı cidd ü içtihâdız kim

Cihangirâne bir devlet çıkardık bir aşirettenBiz o yüce hamiyetli, çalışkan ve güçlü kişileriz ki bir küçük aşiretten dünyaya hükmeden bir devlet meydana getirdik.Hamiyet-Çalışkan: Tenasüp

17.Beyit

Biz ol ulvi-nihâdânız ki meydân-ı hamiyette

Bize hâk-i mezar ehven gelir hâk-i mezellettenBiz o yüce yaratılışlı milletiz ki hamiyet meydanında ayaklar altında toprak olmaktan bize ölüm daha iyi gelir.

Biz: Tekrir/ Hak: Tekrir/ Mezar-Toprak: Tenasüp

18.Beyit

Ne gam pür âteş-i hevl olsa da gavgâ-yı hürriyet

Kaçar mı merd olan bir can için meydân-ı gayretten

Hürriyet mücadelesi korkulu ateş olsa ne dert, yiğit olan bir insan gayret meydanından kaçar mı?

Ne: İstifham/Kaçar mı: İstifham/Hürriyet mücadelesi-korkulu ateş: Teşbih/Merd-Gavga: Tenasüp

Kaçmak-Merd: Tezat

19.Beyit:

Kemend-i can-güdâz-ı ejder-i kahr olsa cellâdın

Müreccahtır yine bin kerre zencîr-i esâretten

Cellâdın can yakan kemendi acımasız bir ejder bile olsa, yine bin defa esaret zincirinden daha iyidir.Celladın can yakan kemendi : (Zalimler) : Açık İstiare/Celladın can yakan kemendi-Ejder: Teşbih

20.Beyit:

Felek her türlü esbâb-ı cefasın toplasın gelsin

Dönersem kahbeyim millet yolunda bir azîmettenFelek her türlü eziyet yollarını toplasın gelsin, millet yolunda hizmetten dönersem kahpeyim.Gelmek-Dönmek: Tezat

21.Beyit:

Anılsın mesleğimde çektiğim cevr ü meşakkatler

Ki ednâ zevki aladır vezâretten sadârettenBu yolda çektiğim acılar, sıkıntılar anılsın; bunun en basit zevki bile vezirlikten, sadrazamlıktan daha iyidir, yücedir.

Cevr-Meşakkat: Tenasüp/Vezaret-Sadaret: Tenasüp

22.Beyit

Vatan bir bî-vefâ nâzende-i tannâza dönmüş kim

Ayırmaz sâdıkân-ı aşkını âlâm-ı gurbettenVatan, bir vefasız alaycı sevgiliye dönmüş, aşkına bağlı olanları gurbet acılarından ayırmıyor.Nazen-Aşk-Sevgili: Tenasüp/Vatan: Teşbih

23.Beyit:

Müberrâyım recâ vü havfden indimde âlidir

Vazifem menfaatten hakkım agrâz-ı hükümettenKorkudan, yalvarma yakarmadan uzağım; benim yanımda görevim menfaatimden, hakkım hükûmetin kötü niyetlerinden daha üstündür.Agraz-ı hükümet: Sürgünler: Mecaz-ı Mürsel

24.Beyit:

Civânmerdân-ı milletle hazer gavgâdan ye bidâd

Erir şemşîr-i zulmün âteş-i hûn-i hamiyettenEy adaletsiz, milletin yiğitleriyle mücadeleden sakın; senin zulmünün kılıcı hamiyet kanının ateşi karşısında erir.Ey: Nida/Ateş-Erimek: Tenasüp

25.Beyit:

Ne mümkün zulm ile bidâd ile imhâ-yı hürriyet

Çalış idrâki kaldır muktedirsen âdemiyettenZulüm ile işkence ile hürriyeti ortadan kaldırmak ne mümkün; eğer kendinde bir güç görüyorsan insanoğlundan idraki kaldırmaya çalış.Zulüm-İşkence: Tenasüp

26.Beyit:

Gönülde cevher-i elmâsa benzer cevher-i gayret

Ezilmez şiddet-i tazyikten te'sir-i sıklettenGönülde çalışma gevheri, elmas cevherine benzer; ağırlığın tesirinden, baskının şiddetinden ezilmez.Cevher: Tekrir/Gönülde çalışma-Elmas cevheri: Teşhis/Cevher-Elmas: Tenasüp

Şiddet-Tazyik: Tenasüp

27.Beyit:

Ne efsunkâr imişsin ah ey didâr-ı hürriyet

Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esârettenEy hürriyetin güzel yüzü, sen ne büyüleyici imişsin. Gerçi esaretten kurtulduk derken senin aşkının esiri olduk.Ey: Nida/Hürriyet-Esaret: Tezat/Esaret-Esir: Tenasüp/Hürriyet-Büyüleyici: Teşbih

28.Beyit:

Senindir şimdi cezb-i kalbe kudret setr-i hüsn etme

Cemâlin ta ebed dûr olmasın enzâr-ı ümmettenŞimdi kalbi fethedecek güç sendedir, güzelliğini gizleme; güzelliğin, milletin nazarlarından ebediyete kadar uzak kalmasın.Hürriyet : (Güzel insan) : Kapalı İstiare

29.Beyit:

Ne yâr-ı cân imişsin ah ey ümmid-i istikbâl

Cihanı sensin azad eyleyen bin ye's ü mihnettenEy geleceğin umudu, sen ne can dostuymuşsun; dünyayı bütün üzüntü ve sıkıntılarından kurtaran sensin.Ye's-Mihnet: Tenasüp/Hürriyet: Geleceğin umudu: Teşbih/Hürriyet: Can dostu: Teşbih

30.Beyit:

Senindir devr-i devlet hükmünü dünyaya infâz et

Hüdâ ikbâlini hıfzeylesin hür türlü âfettenHükmetme çağı senindir, hükmünü dünyaya geçir; Allah yüceliğini her türlü belâlardan korusun.Hürriyete insani özellikler verilmiş: Teşhis

31.Beyit:

Kilâb-ı zulme kaldı gezdiğin nâzende sahrâlar

Uyan ey yâreli şîr-i jeyân bu hâb-ı gaflettenEy yaralı kükreyen aslan, senin gezdiğin güzel sahralar zulmün köpeklerine kaldı, artık gaflet uykusundan uyan!

Ey: Nida/Yaralı kükreyen aslan : (Hürriyet) : Açık İstiare/Zulmün köpekleri : (Zalim) : Açık İstiare

Hürriyet: Teşhis

Hürriyet Kasidesi'nin Yapı Özellikleri

1.31 beyitten oluşmuştur. (Normal bir kaside 31-99 beyit aralığında yazılır, Geleneği devam ettirir.)

2.Klasik bölümler yoktur. ( Nesib, girizgâh, methiye, tegazzül fahriye ve dua bölümlerinden oluşmaz)

3.Kafiye düzeni "aa/ba/ca..." şeklindedir. (Normal kasidelerde de bu şekildedir )

4.Şair son beyitte mahlasını kullanmamıştır. (Normal kasidede durum tersidir)

5.Kaside soyut bir kavram için yazılmıştır, baş­lığı da bu soyut kavramdır. (Normalde İthaf edildiği kişinin adını içeren bir başlığı vardır)

6. Hürriyet Kasidesi'nin kaside nazım şekliyle yazılması ve kasidenin klasik yapı özelliklerinden farklılıklar göstermesi bu devirdeki yenileşme çabalarının etkisinin edebî eserlere de yansıdığını gös­termektedir.

7. Hürriyet Kasidesi'ni oluşturan birimlerin yerleri değiştirildiğinde, şiirin akışında ve anlamında bir değişme ve bozulma meydana gelir. ( Normal kasidelerde durum tam tersidir. )

8. Aruz ölçüsü (Mefâîlün mefâîlün mefâîlün mefâilün kalıbında)

Ses Benzerlikleri: Tekrar eden "-den" ler redif, "-et'ler tam kafiyedir.